بررسی تطبیقی وحی و کلام الهی از دیدگاه قیصری و ملاصدرا

رساله حاضر به بررسی تطبیقی وحی و کلام الهی از دیدگاه قیصری و ملاصدرا می¬پردازد. در این تحقیق مفاهیم شهود، کشف، وحی و کلام الهی مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا تاریخچه¬ی وحی و کلام الهی از نظر حکما و عرفا و متکلمان مورد توجه قرار می¬گیرد و در گام دوم به مسأله¬ی وحی و کلام الهی در آثار قیصری پرداخته شده است. قیصری وحی و کلام الهی را ذیل مباحث کشف و شهود بیان کرده است. او کشف را دو گونه می¬داند: کشف صوری و کشف معنوی. کشف صوری، نوعی از مکاشفه است که در عالم مثال از طریق حواس پنج گانه تحقق می یابد. کشف معنوی، آن است که سالک حقایق عینی و معانی مجرد از صورت را قلباً مشاهده می¬کند و حاصل تجلیات اسم علیم وحکیم می¬باشد. قیصری وحی و کلام الهی را مرتبط با نبوت و رسالت و ولایت می¬داند. وحی و کلام الهی در آثار ملاصدرا نیز مورد بررسی قرار گرفته است. ملاصدرا با استفاده از رویکردهای فلسفی، کلامی و عرفانی چیستی وحی را مورد بررسی قرار می¬دهد و برای آنکه بتواند نظرات فلاسفه و متکلمان را به نوعی جمع کند، با اتکا به اصل تشکیک وجود به دنبال حل مسئله¬ی وحی و کلام الهی بوده است. ملاصدرا وحی را، همان اتصال روح نبی به عالم وحی ربانی می¬داند، که کلام الهی به صورت حقیقی به صفحه¬ی دل پیامبر منعکس می شود. نبی پس از دریافت کلام الهی، دو مرحله طی می¬کند. ابتدا به سوی ملکوت آسمان نزول می¬کند و آنچه را که فهمیده و مشاهده کرده، در لوح نفسش از الواح قدریه، صورتی برای او تمثّل پیدا می¬کند. در مرحله دوم نزول، فرشته¬ی وحی به صورت انسان محسوس ظاهر می¬شود. همچنین در این پژوهش آشکار می¬گردد که ملاصدرا در بسیاری از مباحث کشف و شهود عرفانی از قیصری تأثیر پذیرفته است.